Werkdruk en financiële problemen: ‘Kijk naar je medewerkers om’

Inflatie, hoge energieprijzen, krapte op de arbeidsmarkt, versoepelingen van de coronamaatregelen, maar ook de blijvende dreiging van een nieuwe crisis. 2022 was een turbulent jaar. Maar welke invloed hadden deze ontwikkelingen op mkb-bedrijven en vitaliteitsactiviteiten. Werden die op de lange baan geschoven of zagen ondernemers er juist de meerwaarde van in?

Want ja, veel bedrijven hadden wel wat anders aan hun hoofd dan het opzetten of nieuw leven inblazen van een vitaliteitsbeleid. Ze kampten met de naweeën van de coronacrisis en moesten al hun energie steken in het vinden van personeel. In het derde kwartaal van 2022 had maar liefst 84 procent van de ondernemers te weinig mensen. Hoewel het hoogtepunt van de krapte op de arbeidsmarkt inmiddels lijkt te zijn bereikt, zullen bedrijven ook dit jaar alle zeilen bij moeten zetten om aan geschikt personeel te komen.

Het personeelstekort is echter niet alleen een probleem voor ondernemers. Veel medewerkers zien hun werkdruk stijgen en dat kan leiden tot stress en ziekteverzuim en zelfs tot langdurige uitval. Vorig jaar kwam het verzuim uit op ruim vijf procent, het hoogste niveau in twintig jaar. Volgens Nationale-Nederlanden is dat vooral een gevolg van werkgerelateerde klachten, zo staat in een trendrapport van de verzekeraar. Met name in de horeca en gezondheidzorg lag het aantal ziekmeldingen hoog. Ook de verzuimduur nam toe.

Maar werkdruk is niet het enige waar medewerkers ook dit jaar hoogstwaarschijnlijk weer mee te maken zullen krijgen. Mede door de inflatie en hoge energieprijzen komen steeds meer mensen in de financiële problemen. En zorgen daarover kunnen leiden tot lagere arbeidsproductiviteit, hoger ziekteverzuim en minder betrokkenheid. Uit een onderzoek van Deloitte uit juni 2022, in samenwerking met SchuldenlabNL en VNO-NCW, blijkt dat vier op de vijf werkgevers (80 procent) te maken heeft met medewerkers die financiële problemen hebben, van wie twaalf procent vaak. De hoge inflatie en hoge energieprijzen bemoeilijken het terugdringen van de schulden en zal de problematiek alleen maar vergroten, aldus Deloitte.

Visitekaartje
Investeren in de gezondheid van je medewerkers lijkt dus geen overbodige luxe als je ziet hoe zij worden beïnvloed door de ontwikkelingen van het afgelopen jaar. Cees Oudshoorn, algemeen directeur van VNO-NCW, begrijpt desondanks wel dat veel mkb-bedrijven dit nu niet op hun prioriteitenlijst hebben staan. Toch hoopt hij dat ze het belang ervan zullen inzien. “Natuurlijk, zoiets kost tijd en geld - al hoef je niet meteen ontzettend veel te investeren - maar je mensen zijn je kapitaal. En jouw bedrijf kan alleen bestaan als je met een goed team kunt werken. Dat betekent dus dat je moet omkijken naar je mensen.”

Volgens Oudshoorn doe je dat door de vitaliteit en gezondheid van je mensen serieus te nemen en daar aandacht voor te hebben. “En als je het goed aanpakt, trek je ook makkelijker jongeren aan die niet alleen maar achter hun bureau willen zitten, maar ook nog wat willen bewegen. Dus het is niet alleen bevorderlijk voor het functioneren van je bedrijf, maar het is ook een mooi visitekaartje.” (meer over de eigen vitaliteitsaanpak van VNO-NCW in dit interview)

‘Het leeft’
Algemeen directeur Erik Steenbakkers van HollandFit, dat zich als partner van Vitaal Bedrijf inzet voor de vitaliteit en duurzame inzetbaarheid van werkend Nederland, had niet de indruk dat vitaliteitsactiviteiten het vorig jaar moesten ontgelden. “Het onderwerp is op de agenda gebleven bij bestaande opdrachtgevers en is toegevoegd aan de agenda van nieuwe opdrachtgevers. Met andere woorden: het leeft, wordt besproken en mag er zijn.

Volgens Steenbakkers nam de deelname aan PMO’s (periodiek medisch onderzoek), PAGO’s (periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek), trainingen en coaching via HollandFit toe in 2022. De uitkomsten van die activiteiten lieten echter wel een stijging zien van het aantal deelnemers met een verhoogd risico op uitval, concludeert hij. “De belangrijkste oorzaken daarvan waren de toename van werkdruk door personeelstekort en financieel-economische druk op de organisatie door hogere kosten en verminderde omzet.”

Deze zogeheten psychosociale arbeidsbelasting was vorig jaar ook opnieuw één van de meest voorkomende diagnosecodes bij daadwerkelijke uitval, stelt Steenbakkers. “Dat maakt dat werkgevers het steeds belangrijker vinden uitval voor te zijn. Ze willen investeren in preventie en in het gericht bevorderen van de duurzame inzetbaarheid van hun collega’s.”

Stoplichtsysteem
Ook Peter Ribbens, zelfstandig bedrijfsarts bij Ri Charge, eveneens partner van Vitaal Bedrijf en auteur van het boek ‘Stress te lijf met energie’, zag vorig jaar een toenemende vraag voor advisering over duurzame inzetbaarheid. “Bedrijven zijn zich meer bewust van gedeeld eigenaarschap, waarbij werkgever en werknemer beiden de verantwoordelijkheid dragen voor gezondheidspreventie”, stelt hij. “Het stimuleren van zelfregie van medewerkers staat daarbij centraal, met name ten aanzien van de bevordering van de mentale gezondheid en het voorkomen van verzuim. Dit in het verlengde van de Wet verbetering poortwachter, waarbij beide partijen verplichtingen hebben om bij verzuim actief mee te werken aan re-integratie.”

Ribbens verwacht dat preventie een steeds grotere rol gaat spelen bij bedrijven. “Er moeten wel concrete handvatten worden aangeboden, die in de praktijk simpel te gebruiken zijn en effectief blijken.” Zijn eigen methodiek, ‘Zelfregie met het stoplichtsysteem’, kan ondernemers daarbij helpen. “Dit is een methode om na te gaan of stress en psychische klachten op de loer liggen, zowel in werk, privé-omgeving of eigen persoonlijkheid. Het stoplichtsysteem geeft tevens houvast voor het nemen van de juiste maatregelen.” Ribbens onderzoekt dit jaar met de Universiteit van Amsterdam en het Trimbos-instituut - met subsidie van ZonMw - of het stoplichtsysteem kan worden doorontwikkeld tot een interventie op organisatieniveau, die toegepast kan worden door leidinggevenden en geïmplementeerd kan worden in ieder managementsysteem. Met als uiteindelijke doel de zelfregie van medewerkers op hun mentale vitaliteit te bevorderen.

Steenbakkers beaamt dat er meer vraag is naar gevalideerde interventies met bewezen impact. Daarnaast denkt hij dat een ‘gezonde werkomgeving’ steeds belangrijker zal worden als het gaat om de keuze voor een werkgever. Zijn wens voor 2023? “Dat bewustwording voor het belang van duurzame inzetbaarheid een blijvend onderdeel wordt van de werkcultuur. Deze fase is namelijk essentieel voor het omarmen en volhouden van gezondere gewoonten.” Hij wil nog benadrukken dat kleine stapjes het meest effectief zijn en dat het aanleren van nieuwe gewoonten tijd mag kosten.

------------------------------------------

Aan de slag met vitaliteit in jouw organisatie? Met onze scans krijg je snel en kosteloos inzicht in hoe het is gesteld met de vitaliteit in jouw bedrijf, wat de behoeften zijn van je medewerkers en op welk(e) gebied(en) je winst kunt behalen.