Hoe problemen door alcohol- en drugsgebruik op de werkvloer te voorkomen?

Het gebruik van alcohol voor, tijdens en na het werk kan een enorme impact hebben op de veiligheid en gezondheid van medewerkers. Het gebruik van alcohol en drugs kan leiden tot onnodig ziekteverzuim of gevaarlijke situaties. Denk bijvoorbeeld aan branches waarin medewerkers een voertuig besturen of met machines werken. Het is niet alleen een gevaar voor de persoon in kwestie, maar ook voor collega’s en anderen. De werkomgeving kan een belangrijke rol spelen om medewerkers te ondersteunen bij het stoppen met drugs of het verminderen van het overmatig alcoholgebruik. In dit artikel delen wij tips hoe je als werkgever problemen door alcohol en drugs kunt voorkomen.

Allereerst, hoe herken je overmatig of problematisch alcohol- en drugsgebruik?

Een glaasje wijn bij het eten of bij de vrijdagmiddagborrel. Het komt regelmatig voor dat medewerkers privé of op het werk alcohol nuttigen of drugs gebruiken. Maar wanneer wordt dit problematisch? Hier vind je een aantal signalen die kunnen duiden op problematisch middelengebruik: 

  • ‘Anders dan anders’ 
  • Opvallende stemmingswisselingen
  • Verstoorde relaties met collega’s
  • Ontwijkend gedrag
  • Vaker te laat komen en eerder vertrekken
  • Vermoeidheid
  • Wietgeur of alcohollucht
  • Grote of juist kleine pupillen
  • Rode ogen
  • Ontwijkend gedrag
  • Relatieproblemen en/of financiële problemen
  • Weinig proactieve instelling

Houd er rekening mee dat deze signalen ook andere oorzaken kunnen hebben, bijvoorbeeld te weinig slaap of problemen thuis. 

Hoe herken je onder invloed zijn op het werk?

Wanneer je als werkgever vermoedt dat je medewerker onder invloed op het werk verschijnt, moet je meteen in actie komen, omdat het gevaarlijke situaties of zelfs ongevallen tot gevolg kan hebben. 

Signalen die kunnen duiden op onder invloed zijn:

  • wietgeur of alcohollucht
  • onvaste loop
  • onsamenhangend praten
  • oogcontact vermijden of juist teveel aanstaren
  • sloom of overactief

Houd er rekening mee dat deze signalen ook andere oorzaken kunnen hebben, bijvoorbeeld net een heel vervelend bericht te horen hebben gekregen of een lichamelijke ziekte.

Bewustwording

Voorkomen is beter dan genezen. Door in te zetten op preventie kun je als werkgever bedrijfsschade en persoonlijke schade voor de werknemer in kwestie voorkomen. 

Het is belangrijk om bij je medewerkers aan te geven waarom het belangrijk is om te stoppen met alcohol en drugs. Ook is het belangrijk om hen mee te geven wat de gevolgen zullen zijn. Het vergroten van de kennis en inzicht van je medewerkers is een belangrijke eerste stap. 

  • Informeer je medewerkers over de gezondheidseffecten van alcohol-, drugs- en medicijngebruik en de risico’s die middelengebruik heeft voor het werk. Dit heeft een preventief effect. Doe dit bijvoorbeeld met lezingen, workshops, een informatiehoek of bijvoorbeeld door het verspreiden van (online) folders en posters.
  • Bied je medewerkers coaching aan om te minderen of stoppen met drugs en/of overmatig alcoholgebruik. Deze coaching kan fysiek of digitaal plaatsvinden en individueel of groepsgewijs.
  • Doe onderzoek naar de vitaliteit van je medewerkers en specifiek naar hun alcohol- en drugsgebruik. Zo kunnen MKB bedrijven via Vitaal Bedrijf kosteloos een scan onder hun medewerkers uitzetten. Hierin wordt bijvoorbeeld gevraagd of en hoeveel/ hoe vaak medewerkers alcohol drinken en drugs gebruiken en of ze vinden dat de werkgever voldoende stimuleert om niet of minder alcohol te drinken en geen drugs te gebruiken. Met de inzichten kunnen de medewerkers zelf en de organisatie gericht aan de slag. 
  • Ook kun je onderstaande testen inzetten die helpen om bewustwording bij medewerkers te creëren over hoe veel zij drinken en wat voor effecten dit heeft. 

Cultuur

Als werkgever kun je medewerkers niet verplichten om te stoppen met alcohol drinken en drugs gebruik. Wel kun je gezondheidsbevorderende maatregelen nemen en uiteraard is het belangrijk vooral zélf het goede voorbeeld te geven.

  • Onderzoek welke factoren binnen het bedrijf het middelengebruik mogelijk stimuleren zoals stress, de manier van leidinggeven, invloed van medewerkers bij inroostering, 24/7 diensten en hoe je deze factoren positief kunt beïnvloeden. 
  • Met het opstellen en vastleggen van regels die gelden voor het hele bedrijf, kun je middelengebruik uit de taboesfeer halen; een zogenoemd Alcohol, Drugs en Medicijnbeleid (ADM-beleid). Medewerkers worden zich daardoor bewuster van de effecten van middelengebruik en eventuele problemen worden eerder bespreekbaar. Dit draagt bij aan goed werkgeverschap en zorgt voor duidelijkheid en zichtbaarheid. Het is noodzakelijk om de ondernemingsraad of bijvoorbeeld de personeelsvertegenwoordiging of andere belanghebbenden te betrekken bij het opzetten van dit beleid. Een OR moet instemmen met het ADM-beleid. In dit artikel lees je hoe je als werkgever stap voor stap een ADM-beleid op kunt stellen.
  • Werkwijzer vroegsignalering alcoholproblematiek op het werk
    Deze werkwijzer is een praktisch hulpmiddel voor werkgevers, bedrijfsartsen en medewerkers. Deze tool helpt bij het vroegtijdig signaleren en bespreekbaar maken van problematisch alcoholgebruik in de werksetting.
    Download de gratis werkwijzer.
  • Verbied alcohol en drugs in en rondom de gebouwen waar medewerkers hun werk doen en voer een non-alcohol beleid. Schenk bijvoorbeeld geen alcohol op borrels en bied lekkere alcoholvrije drankjes aan. Bijvoorbeeld uit het Receptenboek Happy Drinks van NIX.

Motivatie & Actie

Het is belangrijk om continu aandacht te hebben voor alcohol- en drugsgebruik. Gezamenlijke challenges kunnen zorgen voor extra motivatie. Maar ook (anonieme) individuele hulp kan veel opleveren.

  • Doe als organisatie mee met IkPas en Dry January 
  • Bied online anonieme zelfhulp aan, zoals bijvoorbeeld de MAXX app
  • Zijn er collega’s die zijn geminderd of gestopt met alcohol drinken of drugs gebruiken? Vraag of ze ‘buddy’ willen zijn voor andere medewerkers die ook willen minderen of stoppen.

Stimulerende werkomgeving

Zorg als werkgever dat alle medewerkers weten van het ADM-beleid. En dat zij ook weten wat daar precies in staat. 

  • Maak het protocol zichtbaar en bespreekbaar op bijvoorbeeld Intranet. Bespreek het tijdens meetings en besprekingen. 
  • Laat leidinggevenden het goede voorbeeld geven door op feesten en borrels niet te drinken en geen drugs te gebruiken.

Regelingen

Het is belangrijk om als werkgever een beleid te voeren op alcohol- en drugsgebruik. En ook in de secundaire arbeidsvoorwaarden kan je als werkgever medewerkers die willen stoppen met drugs en alcohol maximaal faciliteren. Bijvoorbeeld op de volgende manieren:

  • Bied je medewerkers de mogelijkheid om onder werktijd een stoppen met alcohol/drugs cursus te volgen.
  • Informeer medewerkers waar ze terecht kunnen voor vertrouwelijk advies en hulp en bied ook aan om dit financieel te ondersteunen.

MEER TIPS EN ADVIEZEN