‘Met een goed vitaliteitsbeleid ben je al een heel eind op weg met je RI&E’

Maar liefst 40 procent van de mkb-bedrijven heeft nog geen Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) uitgevoerd, terwijl dat officieel wel verplicht is. Vaak denken bedrijven dat het erg ingewikkeld of veel werk is. Maar volgens René Lipsch, Docent Arbeid en Gezondheid Hogeschool Zuyd en lid programmateam Vitaal Bedrijf, valt dat juist heel erg mee. “Er zijn veel handige websites waar je aan de hand van een vragenlijst per onderwerp nagaan hoe je bedrijf ervoor staat. Als je die lijst invult, heb je grofweg al een eerste risico-inventarisatie uitgevoerd.” stelt Lipsch “En ook Vitaal Bedrijf kan helpen. Als je via onze scan de vitaliteit van je medewerkers in kaart hebt gebracht en daarmee aan de slag gaat, ben je al een heel eind op weg met je RI&E.”

Wat is een RI&E? In de Risico- Inventarisatie en -Evaluatie worden alle arbeidsrisico’s binnen een bedrijf of organisatie op een rij gezet. Daarna wordt een plan van aanpak gemaakt om die risico’s te beheersen. Het doel van de RI&E is om gezondheidsklachten en ongevallen te voorkomen. Dat leidt uiteindelijk tot minder ziekteverzuim en bevordert het werkplezier en de productiviteit.

 

Volgens Lipsch heeft de RI&E een nogal gecompliceerde reputatie, die nog stamt uit de tijd dat de regeling in 1994 zijn intrede deed. “De kerndeskundigen van de Arbodienst, die toen verplicht moest worden ingezet om de RI&E te laten uitvoeren, deden vaak alsof het hogere wiskunde was. Daar is mijn inziens fors misbruik van gemaakt. Er werden hoge rekeningen gestuurd voor iets wat eigenlijk helemaal niet zo ingewikkeld was.”

Vereenvoudigingen aangebracht

De kerndeskundigen zijn inmiddels niet meer nodig om de inventarisatie te doen. In bepaalde gevallen worden ze nog wel ingezet voor de toetsing. Dat hangt af van de grootte van een bedrijf en het soort RI&E-instrument dat wordt gebruikt.

Onder meer vakbonden roepen bedrijven op de inventarisatie nu gewoon zelf te doen, omdat ze dan precies weten wat erin staat. “Tegelijkertijd zullen ze ervaren dat het allemaal niet zo ingewikkeld is”, zegt Lipsch. “Je ziet heel duidelijk dat er op allerlei manieren vereenvoudigingen worden aangebracht, zodat bedrijven het makkelijk zelf kunnen doen. Zo zijn er branche-gerelateerde RI&E’s, met instrumenten die speciaal voor die branche zijn ontwikkeld, en zijn er websites met informatie en tools om de inventarisatie zelf uit te voeren.” 

Websites met informatie en tools 

Op het Steunpunt RI&E, dat bestaat uit een vertegenwoordiging van werkgevers en werknemers, is een stappenplan te vinden en kunnen bedrijven met ‘De route naar RI&E’ makkelijk van start gaan. Op de website zelfinspectie.nl van het ministerie van SZW kun je aan de hand van een vragenlijst per onderwerp nagaan hoe je bedrijf ervoor staat. “Als je die lijst invult, heb je grofweg al een eerste risico-inventarisatie uitgevoerd”, stelt Lipsch. “Het is veel minder ingewikkeld dan de meesten nog steeds denken.”

‘Zachte kant’ van de RI&E

In de risico-inventarisatie wordt aandacht besteed aan alle risico’s op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn. Daarin wordt onderscheid gemaakt tussen harde risico’s, zoals werken met giftige stoffen, zwaar tillen en geluidsoverlast, en zachte risico’s. Dat laatste gaat meer over de hr-kant, zoals werkdruk, werkstress, pesten agressie, discriminatie en seksuele intimidatie. Sinds de coronacrisis is dat deel uitgebreid met thuiswerken en het voorkomen van infectie-overdracht. 

“Als je die ‘zachte kant’ via Vitaal Bedrijf in kaart hebt gebracht met de oriëntatiescan en/of de scan voor medewerkers, heb je al een mooi begin gemaakt met je risico-inventarisatie”, zegt Lipsch. “Perfect om te koppelen aan je RI&E-activiteiten, want je dekt er meteen een aantal wettelijk verplichte items mee af. Andersom geldt dat bedrijven die de RI&E al wel hebben uitgevoerd, een mooi fundament hebben voor een vitaliteitsbeleid. Dat is wat veel bedrijven zich niet realiseren. Die denken dat de RI&E niets te maken heeft met vitaliteit en dat klopt niet. Je kunt die twee heel mooi aan elkaar koppelen en er dezelfde acties op inzetten.” 

De meest logische persoon om de RI&E binnen een bedrijf uit te voeren, is volgens Lipsch de preventiemedewerker. Bedrijven met minimaal 25 medewerkers zijn vanuit de Arbowet verplicht een preventiemedewerker in dienst te hebben. Hoe groter het bedrijf, hoe meer er daarvan moeten zijn. “Het zijn de verkenners op het gebied van preventie, dus heel geschikt om de risico-inventarisatie uit te voeren.” 

Strenger controleren

Dat 40 procent van de bedrijven nog steeds geen RI&E heeft, komt volgens Lipsch ook doordat er nauwelijks op wordt gecontroleerd en iedereen dat ook weet. De Inspectie SZW heeft inmiddels al meerdere keren aangekondigd strenger te gaan controleren op naleving van de RI&E. Het niet hebben van een risico -inventarisatie en -evaluatie kan direct een boete opleveren. 

Tegelijkertijd heeft het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de RI&E tot één van de speerpunten van de komende jaren benoemd. Onderdeel van dit plan is een campagne om de bekendheid met de RI&E-plicht te vergroten. Deze campagne gaat van start in aanloop naar de ‘Week van de RI&E’, die van 21 tot 25 juni wordt gehouden en in november een vervolg krijgt. 

RI&E voorkomt gezondheidsklachten én ongevallen

Lipsch hoopt dat deze “revival voor de RI&E” ervoor zorgt dat bedrijven alsnog met hun risico-inventarisatie aan de slag gaan. Want behalve het riskeren van een boete, kunnen er nog veel grotere consequenties zijn. “Als je geen RI&E hebt en er gebeurt bij jou in het bedrijf een ernstig arbeidsongeval, dan heb je de Inspectie wat uit te leggen en als er een rechtszaak komt, ga je die verliezen. Je hebt de risico’s namelijk niet in kaart gebracht en dat is de basis voor preventie van gezondheidsklachten, maar ook van ongevallen.”